Fotowoltaika - ABC zyskownej instalacji

Fotowoltaika to złożony temat. Pewne sprawy są kluczowe, ale wieloma szczegółami nie musisz się przejmować. W tym artykule chcemy na talerzu podać Ci najważniejsze informacje, które powinny wystarczyć do podjęcia decyzji. Poniższe artykuły zawierają szczegółowe informacje, ale jeśli masz tylko 5 minut, by dowiedzieć się wszystkiego, kontynuuj czytanie tej strony!

Jak to działa? W telegraficznym skrócie - panele fotowoltaiczne potrafią zmieniać energię słoneczną w energię elektryczną. Montuje się je tam, gdzie jest dużo słońca, zazwyczaj na dachu, za pomocą specjalnego systemu mocowania. Wyprodukowana przez nie energia trafia kablami do inwertera, skrzynki zamontowanej zwykle niedaleko licznika. Inwerter przekształca produkowany przez moduły prąd stały w prąd przemienny, identyczny z tym, jaki mamy w gniazdku. W ten sposób sam produkujesz swój prąd.

Prąd wytworzony przez instalację zasila wszystkie sprzęty w domu, które akurat działają. Jeśli instalacja wytwarza zbyt mało energii (rano i wieczorem), dodatkowy prąd pobierany jest z sieci. W środku dnia, gdy instalacja działa pełną parą, nadmiarowa wyprodukowana energia trafia do sieci energetycznej. 

Zwykle wykorzystujesz około 30% wyprodukowanej przez siebie energii, reszta trafia do sieci i zasila domy sąsiadów. A co Ty za to dostaniesz?

W różnych krajach jest to różnie rozwiązane. W Polsce możesz w ciągu roku odebrać 80% tej energii z powrotem (70% w przypadku większych instalacji, powyżej 10 kWp).

Na pierwszy rzut oka brzmi to słabo, ale w rzeczywistości Polska ma jeden z najbardziej korzystnych systemów na świecie.

Mógłbym przejść do następnego punktu, ale chcę to najpierw wytłumaczyć. Zbyt dużo osób narzeka na ten system, nie zdając sobie sprawy, jak bardzo jest korzystny na tle całej reszty świata.

Otóż w takiej Australii (jeden ze światowych liderów pv) dostajesz za oddany prąd pieniądze, po normalnych cenach rynkowych. Za te pieniądze możesz sobie potem kupić prąd, gdy instalacja nie działa. Rzecz w tym, że wszędzie cena sprzedaży prądu jest dużo niższa niż cena jej kupna. I tak przeciętny Australijczyk za pieniądze uzyskane ze sprzedanej energii może kupić z powrotem 30-50% tej energii. W Polsce, powtarzam, odbierasz za darmo 80%.

W połączeniu z systemem dotacji Mój Prąd, który umożliwia Ci uzyskanie nawet 5 tysięcy złotych, wychodzi na to, że Polska jak mało który kraj wspiera instalacje fotowoltaiczne.

No dobrze więc, ile to wszystko kosztuje i ile możesz zaoszczędzić?

Po pierwsze pamiętaj, że fotowoltaika umożliwia właśnie to - oszczędzanie pieniędzy. Nie zarabianie. Nikt nie da Ci ani grosza za Twoją energię. Ale z fotowoltaiką nie będziesz jej też musiał kupować.

Dlatego też pierwszym pytaniem instalatora będzie “ile pieniędzy wydajesz na prąd w skali roku”. Ta kwota to Twoje maksymalne roczne oszczędności z fotowoltaiki. Instalator dobierze do tego wielkość instalacji.

Obecnie normalnej jakości system fotowoltaiczny kosztuje od 4 do 6 tysięcy zł za każdy 1 kWp. Ile kWp potrzebujesz? Policz 1 kWp za każde 45 zł wydawanych miesięcznie na prąd. Jeśli Twój dach jest skomplikowany lub zacieniony to policz 1kWp za każde 30-40 zł z Twojego miesięcznego rachunku.

Okres zwrotu fotowoltaiki zostanie Ci wyliczony w ofercie, jednak standardowe instalacje zwracają się w 7-10 lat - i to nie licząc dotacji. Sprzęt z górnej półki kosztuje więcej i zwraca się dłużej, ale i gwarancja na ich działanie jest dłuższa. Jest to również opłacalna opcja.

Ale czym jest to całe kWp? Czy różni się od kWh?

Miarą mocy instalacji jest kWp, co się czyta “kilo-wato-pik” i oznacza kilowatów w szczycie. Instalacja o mocy 1 kWp zapewni Ci 1 kiloWatt mocy w warunkach przewidzianych w testach. Warunki przewidziane w testach nie występują na Twoim dachu i to przeliczenie nie uwzględnia strat, które zawsze występują, więc nie ma to takiego znaczenia.

Ma natomiast znaczenie, żebyś odróżniał kWp od kWh.

kWh czyta się “kilo-wato-godzina” i jest to jednostka do liczenia energii. Jeśli jakiś sprzęt przez godzinę pobierał równo 1 kW mocy, wtedy zużył 1 kWh. Jeśli Twoja instalacja przez pół godziny wytwarzała prąd z mocą średnio 2 kW, to też wytworzyła 1 kWh. 

kWp od kWh różni się tym, czym km/h od km w kontekście samochodów:

• Mój Renault Scénic osiąga prędkość maksymalną 150 km/h * = moja instalacja fotowoltaiczna ma moc 5 kWp.
• Przejechałem dziś samochodem 300 kilometrów = moja instalacja wyprodukowała dziś 10 kWh.

Mamy to szczęście, że łatwo policzyć, ile kWh przyniesie rocznie 1 kWp. W Polsce instalacja skierowana na południe o 1kWp mocy wytworzy w ciągu roku plus-minus 1000 kWh.

* z górki.

Istnieje kilka regionalnych systemów dotacji w niektórych większych miastach, najważniejsze, dostępne dla wszystkich opcje to:

• program “Mój Prąd” - pozwala na uzyskanie 5000 PLN bezzwrotnej dotacji na instalację fotowoltaiczną.
• program “Czyste Powietrze” - tutaj również mamy bezzwrotną dotację, ale jej wysokość zależy od zakresu przeprowadzanych prac i Twoich dochodów. Jeśli masz niskie dochody, a zmieniasz stary piec na pompę ciepła i do tego instalujesz fotowoltaikę, to należy Ci się aż 37 000 PLN. 
• ulga termomodernizacyjna - daje prawo do odliczenia do 18% od max 53 000 PLN z kwoty inwestycji w sześciu kolejnych rozliczeniach rocznych PIT. Można to łączyć z dotacjami i nie wymaga to składania żadnych wniosków.

Wielu instalatorów pomaga przy zdobyciu dotacji.

Zwróć uwagę, że pytanie nie brzmi “Czy Twój dach jest idealny pod fotowoltaikę?” Rzadko który dach jest “idealny” i Twój prawdopodobnie nie jest. Jeśli jednak Twój dach się nadaje pod fotowoltaikę, to instalacja Ci się zwróci w 6-9 lat i przyniesie spore oszczędności w ciągu 25 lat działania. A tylko to się liczy, nieprawdaż?

Jeśli masz prosty dach mniej więcej na południe, to nadaje się pod fotowoltaikę.Jeśli masz prosty dach na wschód i zachód, to nadaje się na fotowoltaikę.

Orientacja dachu inna niż na południe nie powoduje, że instalacja przestaje być opłacalna (chyba, że jedyną dostępną stroną jest północna, a dach jest stromy). Słowem, orientacją się nie przejmuj.

Skomplikowany dach z wieloma małymi płaszczyznami we wszystkich kierunkach może stwarzać problem, bo z normalnymi inwerterami szeregi paneli muszą mieć określoną długość. Ale mikroinwertery doskonale rozwiązują ten problem.

Cień to wróg fotowoltaiki. Cień może być rzucany przez elementy dachu (komin, jaskółka) lub przez pobliskie drzewa. Obniża uzyski, a nawet 

Najlepszym rozwiązaniem na cień jest go unikać. Jeśli nie da się go uniknąć, wtedy warto zainwestować w mikroinwertery lub optymalizatory. Dla obniżenia kosztów można wyposażyć w optymalizatory tylko te panele, których problem dotyczy, co umożliwia system Tigo.

Jeśli Twój dach jest poważnie zacieniony od 10 rano do 17 po południu, wtedy obawiam się, że to klapa i nic się z tym nie da zrobić. Nie daj się wkręcić w instalację, która nie ma szans przynieść zysków.

Jak ten jegomość:

Skoro mówimy o “wkręcaniu” - przejdźmy do kolejnego zagadnienia.

Wybierając pomiędzy ofertami można czasami spędzić sporo czasu na zestawianiu ze sobą i porównywaniu paneli, falowników itp. Zaryzykuję jednak twierdzenie, że nie jest to najważniejsza rzecz. Najważniejszą kwestią, jaka na Ciebie czeka, jest wybór właściwego instalatora. Dlaczego?

Nasi instalatorzy na pewno nie są najtańsi na rynku, ale podjęcie współpracy z najtańszymi nie będzie korzystne ani dla Twojego domu, ani dla Ciebie. Dlaczego?

• Jeśli dobrze wykonuje swoją pracę, to przy tak niskich cenach może z rynku - a to komplikuje kwestie gwarancyjne.
• Prawdopodobnie źle wykonuje swoją pracę, oszczędzając na sprzęcie i kwalifikacjach załogi.
• Bardzo możliwe, że jest najtańszy jedynie pozornie, a Ty właśnie wpadłeś w pułapkę ukrytych kosztów.

Dobry instalator musi zarobić na życie, a dzięki dobremu instalatorowi Twoja fotowoltaika będzie zarabiać dla Ciebie. Tak to widzimy i tak powinno być.

Na koniec kilka faktów, które pomogą Ci odróżnić dobrą ofertę od przeciętnej.

1. Istnieją dwie gwarancje na panele fotowoltaiczne - z czego jedna jest bezwartościowa.

Wszystkie moduły są reklamowane jako posiadające “25 lat gwarancji” - przy czym reklamy nie wspominają, że chodzi o gwarancję mocy, która dla właściciela małej instalacji pv jest praktycznie bezwartościowa. A to dlatego, że opisuje ona jedynie naturalną degradację ogniw - nie usterki modułów.Usterki modułów podpadają pod gwarancję produktu, która wynosi standardowo 10 lat. Marki premium dają 25 lat gwarancji produktu, a SolarWatt - nawet 30.

2. Status Tier-1 jest ważny, ale nie najważniejszy.

Panele Tier-1 to takie, które według pewnego instytutu są często wybierane na duże farmy fotowoltaiczne. Takie panele raczej nie są całkiem do kitu, bo banki raczej nie wydają milionów dolarów na chłam. Ale takie panele też niekoniecznie są najlepsze na świecie - bo inwestorzy szukają ofert o najlepszym stosunku ceny do jakości, a model finansowy farm fotowoltaicznych może zakładać, że część z modułów trzeba będzie wymienić po pewnym czasie. Dla inwestora prywatnego wymiana modułów jest bardziej skomplikowana i kosztowna.

Fotowoltaika to nie jedyny sposób na ulepszenie Twojego domu i niekoniecznie najlepszy w Twoim wypadku.

Przykładowo jeśli Twój dom nie ma dobrej izolacji i wiele pieniędzy wydajesz na ogrzewanie, raczej powinieneś wziąć się za to w pierwszej kolejności.

Ciekawym rozwiązaniem jest zakup akumulatora energii, by kupować i zużywać prąd taniej w połączeniu z taryfą G12. To dobre rozwiązanie, ale fotowoltaika będzie bardziej opłacalna chociażby ze względu na dłuższą żywotność modułów względem baterii.

Naturalne rozwiązanie to połączenie fotowoltaika + akumulator, ale ze względu na korzyści, które zapewnia status prosumenta, bateria fotowoltaiczna nie przynosi zbyt wielkich zysków - a kosztuje krocie.

Jeśli masz dobrze ocieplony dom, lub planujesz nową inwestycję, bardzo dobrym rozwiązaniem jest fotowoltaika i pompa ciepła.